Wat is een klokkenluider?
Een klokkenluider is:
- een werknemer die misstanden in zijn bedrijf of organisatie naar buiten brengt, daarbij al dan niet anoniem; of
- iemand die van binnen de handelende organisatie illegaal handelen, misstanden, of onrecht binnen bestaande machtssystemen openlijk aan de kaak stelt; of
- iemand van buiten die als belanghebbende misstanden in een bedrijf of organisatie naar buiten brengt, al dan niet anoniem.
Een klokkenluider wordt in door de media wel eens een "lekker" genoemd. Een verschil daarbij is dat lekken doorgaans uit politiek eigenbelang gebeurt, klokkenluiden gebeurt meestal met het oog op het algemeen belang. Vaak worden daarvoor invloedrijke instanties of de media als breekijzer gebruikt. Vaak nadat pogingen om intern voldoende gehoor te vinden niet tot het gewenste resultaat hebben geleid.
Als voorwaarde geldt overwegend dat de klokkenluider zijn directe eigenbelang opgeeft of eventueel zelfs schaadt door zijn openbaarmaking en dat deze het algemeen belang dient.
Een klokkenluider kan zowel een integere persoon zijn of iemand die aanvankelijk aan de bekritiseerde praktijken heeft meegedaan, vervolgens spijt of wroeging heeft gekregen en de misstanden openbaar maakt. Doorgaans wordt het de klokkenluider niet in dank afgenomen dat de informatie naar buiten is gebracht. Vaak verliest hij zijn (of zij haar) baan bij de betreffende organisatie, zaak of instelling.
Veel organisaties hanteren regels en interne procedures om te voorkomen dat klokkenluiders 'de vuile was buiten hangen' door gevoelige informatie publiek te maken. Een ambtelijke eed, wetten en allerhande geheimhoudingsverklaringen zijn er doorgaans op gericht om het lekken c.q. openbaar maken van gevoelige informatie zoals misstanden te voorkomen. Van echt klokkenluiden is geen sprake als degene die zo'n misstand wil aankaarten, eerst een interne procedure moet voeren.
Om klokkenluiders te beschermen en te begeleiden is op 29 maart 2016 de Wet voor klokkenluiders van kracht geworden. Deze wet beschermt klokkenluiders en voorziet in een huis voor klokkenluiders waar mensen terechtkunnen met hun meldingen. In de praktijk is de vertrouwenspersoon integriteit vaak de eerste persoon bij wie de klokkenluider aanklopt. De vertrouwenspersoon is goed op de hoogte van de procedures en de begeleiding van klokkenluiders om enerzijds de klokkenluiders te beschermen en anderzijds het bedrijf of de organisaties niet onnodig in diskrediet te brengen.
Huis voor klokkenluiders
Alle bedrijven met meer dan 50 medewerkers zijn vanaf 1 juli 2016 verplicht om een interne meldregeling te maken voor klokkenluiders. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht en kan het onderwerp nu op de agenda zetten.
Met de komst van het Huis voor klokkenluiders wordt het voor werkgevers belangrijk om zorgvuldig om te gaan met het melden van misstanden binnen de organisatie. Ze zijn wettelijk verplicht om een intern gemeld vermoeden te onderzoeken en als het vermoeden juist blijkt, maatregelen te treffen. Een werknemer die melding doet, wordt nu daadwerkelijk beschermd tegen benadeling.
Vertrouw Je VertrouwensPersoon helpt u graag om voor uw bedrijf, organisatie of instelling een klokkenluidersregeling te ontwerpen.